Antalya Diplomasi Forumu

"Antalya Diplomasi Forumu"nun (ADF) üçüncüsü, bu yıl 1-3 Mart tarihlerinde gerçekleştirildi. Her yıl forum, konferans, diyalog gibi farklı isimler altında bu tür toplantılar düzenleyen ülkeler kervanına Türkiye de katılmış bulunuyor. Bu çerçevede ilk akla gelenler, İsviçre'nin "Davos Dünya Ekonomik Forumu", Almanya'nın "Münih Güvenlik Konferansı", Avusturya'nın "Avrupa Alpbach Forumu", Slovenya'nın "Bled Stratejik Forumu". Bir de henüz rüştünü ispatlayamamış, Yunanistan'ın "Delphi Ekonomik forumu", Katar'ın "Doha Forumu" ve Hindistan'ın " Raisina Diyaloğu" var.

Davos Dünya Ekonomik Forumu

Tabii tanılırlılık ve itibar açısından tüm bu etkinliklerin en babası Klaus Schwab'ın kurucusu olduğu "Davos Dünya Ekonomik Forumu".1971 yılından beri her yıl kış aylarında İsviçre'nin turistik merkezlerinden Davos'ta düzenlenen Forumu Türkiye'de meşhur eden de rahmetli Başbakanlardan Turgut Özal'dır. Bugün hâlâ Davos süreci olarak anılan Türk-Yunan yakınlaşması Başbakan Özal ile Yunanistan başbakanı Andreas Papandreou arasında Davos toplantılarından birinde yapılan görüşme ile başlamıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da başbakanlığı döneminde Davos geleneğini devam ettirdi. Taa ki 2009 yılında İsrail Başbakanı Shimon Perez'le yaşadığı meşhur "one minute" krizine kadar. David İgnatius'un yönettiği paneli, "Benim için Davos bitmiştir" diyerek terk eden Cumhurbaşkanı Erdoğan iki sene önce de Yunanistan Başbakanı Mitsotakis'in Amerikan Kongresinde yaptığı konuşmaya  sinirlenerek "Benim için artık Mitsotakis diye biri yoktur." demişti. Ama iki yıla kalmadan Atina'ya giderek kendisiyle kucaklaştı. Bu hafta başında da doğum gününü kutlayacak kadar samimiyeti ilerletti. Oysa Erdoğan Davos için verdiği sözü tuttu.15 yıldır bir daha Davos'a adım atmadı.

2024 Antalya Diplomasi Forumu

Bu yılki ana teması "kriz durumlarında diplomasinin öne çıkarılması" olarak belirlenen ADF'ye 148 ülkeden çoğunluğunu diplomatların, siyasilerin, akademisyenlerin, iş adamlarının ve öğrencilerin oluşturduğu 4700 civarında davetli iştirak etti. Forum çerçevesinde ayrıca iklim değişikliği, göç, İslam karşıtlığı, ticaret savaşları ve yapay zekâ gibi konularda çok sayıda panel düzenlendi. Gazze için moderatörlüğünü Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın yaptığı özel oturum tertip edildi.Gazze meselesi gerek Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açılış konuşmasında, gerek kapanıştaki basın toplantısında Hakan Fidan tarafından ağırlıklı olarak işlendi.

Antalya Diplomasi Forumuna katılanlar

Forumun Katılımcıları arasında 19 devlet/hükümet başkanı, 64 bakan 2 özerk yönetim başkanı bulunuyordu. Antalya Forumuna devlet/hükümet başkanı düzeyinde AB'den sadece Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kankası Macaristan Başbakanı Victor Orban'ın, Dışişleri Bakanı düzeyinde de Başbakanına eşlik eden Macar Dışişleri Bakanı'nı bir kenara bırakırsak sadece iki bakanının katılmış olması AB'nin Türkiye'ye mesafeli yaklaşımının devam ettiğini gösteriyor. Anlaşılan o ki bir hafta önce düzenlenen Raisana diyaloğuna katılan 11 AB ülkesinin dışişleri bakanları, güzelim Antalya yerine 7-8 saat daha fazla uçarak Hindistan'ın sıcağını tercih etmişler.

Bu yılki Forumun yıldızı Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açılış konuşmasından sonra söz verilen Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov oldu. Sergei Lavrov'un  Antalya'yı çok sevdiği biliniyor, kendisini evinde hissettiği bu şehre gelmek için hiçbir fırsatı kaçırmıyor. Önceki Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu sık sık Lavrov'u Antalya'da ağırlamıştı. 2022 yılında yapılan Forumun yıldızı da yine Lavrov olmuştu.O zamanlar Rusya-Ukrayna savaşında ateşkes sağlanabilir ümidiyle tüm dünyanın gözü kulağı Antalya'ya çevrilmişti. Hatta bazılarına göre Ruslar ve Ukraynalılar arasında Antalya'da bir uzlaşıya varılmış, ancak bilahare ABD'nin devreye girmesiyle Ukrayna fikir değiştirmişti. Bu yılki Antalya Forumu doğal olarak uluslararası medyada aynı ilgiyi görmedi.Lavrov'un sürekli yıldızlaştığı bir forum batılı ülkelerden üst düzey katılımı teşvik mi eder? caydırır mı? Onu da ayrıca tartışmak da yarar var.

Ne yapmalı?

ADF Vakfı'nın kurulmasına ilişkin kanun tasarısı TBMM'de kabul edilerek 10 Ocak 2023 tarihli resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi, ancak aradan bir yıldan fazla bir zaman geçmiş olmasına rağmen vakıf hâlâ işler hale gelmiş değil. Tüm hazırlıkları Dışişleri bünyesinde oluşturulan küçük bir birim tarafından yürütülüyor. ADF'nin kurumsallaşması açısından mütevelli heyetinin bir an önce belirlenerek vakfın faaliyete geçmesi gerekiyor. Antalya'nın, bir Türkiye - Afrika Forumu'na dönüşmesi istenmiyorsa sadece Orban ve Lavrov ile yetinmeyip kamuoyunca tanınan üst düzey siyasi şahsiyetlerin forum için Antalya'ya gelmeleri önemli. Böyle bir başarı sağlanması için de iş dönüp dolaşıp Türkiye'nin Avrupa ile ilişkilerinin normalleşmesine düğümleniyor.